Dopełnienie

Dowiesz się, co to jest dopełnienie i jak je rozpoznać w zdaniu. Poznasz rodzaje dopełnień. Będziesz wiedział, jakie części mowy występują w funkcji dopełnienia i jaka część zdania jest określana przez dopełnienie.

Materiał zawiera wiele przykładów zdań i opis metody, która pozwoli z łatwością wskazać dopełnienie i określić jego rodzaj.

Dopełnienie jest częścią zdania określającą orzeczenie. Dopełnienie uzupełnia treść orzeczenia, oznacza przedmiot, którego dotyczy czynność, np.:

„Odparł atak zmutowanej pszczoły.”
„Odparł” to orzeczenie, odparł co? atak, „atak” to dopełnienie.

„Zakochałam się w Antku”
„Zakochałam się” to orzeczenie, zakochałam się w kim? w Antku,
„w Antku” to dopełnienie.

W roli dopełnienia występują najczęściej rzeczowniki i zaimki rzeczowne
w przypadkach zależnych , tj. we wszystkich przypadkach oprócz mianownika
i wołacza, np.:

„Nie zastałem kolegi”, „kolegi” to dopełnienie w dopełniaczu.
„Dziwię się twojemu roztrzepaniu” , „roztrzepaniu”  to dopełnienie w celowniku.
„Spotkałam nauczyciela”, „nauczyciela” to dopełnienie w bierniku.
„Zygfryd umówił się z Czesią”, „z Czesią” to dopełnienie w narzędniku.
„Rozmawiamy o grach”, „o grach” to dopełnienie w miejscowniku.

W zdaniu może występować kilka dopełnień, np.:
„Rozmawiałem z kolegami o pracy domowej”, „ z kolegami” i „o pracy” to dopełnienia.

Niektóre dopełnienia mogą stać się podmiotami, jeśli konstrukcję czynną zdania przekształcimy na bierną, np.: „Nauczycielka lubi swoich uczniów”, „uczniów” to dopełnienie. „Uczniowie są lubiani przez swoją nauczycielkę”, w tym zdaniu „uczniowie” to podmiot. Takie dopełnienie, które po przekształceniu formy zdania z czynnej na bierną staje się podmiotem, nazywamy dopełnieniem bliższym.

Dopełnienia, które nie zmieniają swojej funkcji po przekształceniu formy zdania
to dopełnienia dalsze, np.: „Piszę ołówkiem.”

Sprawdź, czy zapamiętałeś. W poniższych zdaniach wskaż dopełnienia.

„Walczę o wolność.”  

Odpowiedź
 „O wolność” to dopełnienie dalsze.

„Zażywał wiedzy bez umiarkowania.” 

Odpowiedź
 „Wiedzy” to dopełnienie bliższe.