Kto brukował piekło dobrymi chęciami?

Drogi do nieba i piekła, ok 1800

"Dobrymi chęciami piekło jest wybrukowane" - mówimy, kiedy chcemy zaznaczyć sceptycyzm wobec zamierzeń innych. Doświadczenie uczy bowiem, że dobre intencje nie są wystarczające do tego, by działanie przyniosło pozytywne skutki. Bywa niekiedy tak, że zamierzenia rozmijają się z efektami.

Historia powiedzenia liczy kilkaset lat. Paremiolodzy pierwszy jej ślad znaleźli w pismach św. Bernarda z Clairvaux, który żył na przełomie X i XI wieku. Bogobojny mnich zanotował: "L'enfer est plein de bonnes volontés ou désirs, co tłumaczy się z francuskiego jako "piekło jest pełne dobrych intencji i życzeń". Pięćset lat później sentencję tę powtórzył inny święty - Franciszek Salezy w jednym z listów. W XVII wieku powiedzenie trafiło do "Kolekcji przysłów angielskich" zebranych prez Johna Raya, a w połowie XIX wieku do angielskiego "Podręcznika przysłów" opracowanego przez G. Bohna. Miało tam formę, którą nadał mu wybitny brytyjski pisarz i językoznawca Samuel Johnson, "Droga do piekła wybrukowana jest dobrymi intencjami".

W Polsce powiedzenie, pod postacią "dobrymi chęciami piekło jest wybrukowane", zyskało popularność w XIX wieku, wraz z pojawiającymi się na rynku tłumaczeniami literatury angielskiej i francuskiej.

Jak Adam Mickiewicz z duchem Napoleona rozmawiał

Portret Napoleona III

Adam Mickiewicz, podobnie jak inni poeci epoki romantyzmu, wierzył w duchy i możliwość komunikowania się z nimi. Utrzymywał, że sam wchodzi w takie kontakty. Przyjaciel poety Alojzy Ligęza Niewiarowicz we "Wspomnieniach o Adamie Mickiewiczu" opisał jedno z takich wydarzeń.

Pewnego razu, gdy wbrew zwyczajowi odwiedził poetę w ciągu dnia, zastał go w obszernej izbie leżącego na łóżku w szlafroku. Gdy zbliżył się do wieszcza, zauważył, że ten jest mocno wzruszony.
Zapytał o przyczynę stanu Adama. Ten odpowiedział mu, że gdyby był przyszedł nieco wcześniej, stałby się świadkiem jego rozmowy z Napoleonem III. Kiedy zdumiony gość zaczął powątpiewać w zdrowie poety, Mickiewicz odpowiedział mu spokojnie:
- Nie dziw się i nie posądzaj, jestem zupełnie przy zdrowych zmysłach, ale nie mogę zaprzeczyć temu, co sam widziałem i słyszałem.

Warto dodać, że Mickiewicz rozmawiał z duchem żyjącego Napoleon III. Duch ten zapewne opuścił ciało władcy na chwilę miłej pogawędki z polskim wieszczem.

Na cześć Francuza Adam Mickiewicz napisał w roku 1856 utwór po łacinie "Do Napoleona III. Oda na wzięcie Bomarsundu".

Bez fałszywej skromności

Władysław Barwicki, Juliusz Słowacki

"Dowiedziawszy się o śmierci Goethego, pomyślałem sobie, iż Bóg go wziął z tego świata, aby dla m... więcej »