Cymbał i cymbaliści

Cymbały

Słownikowo wyraz "cymbał" ma trzy znaczenia:
- używany w liczbie mnogiej jest nazwą instrumentu muzycznego,
- oznacza głos pomocniczy w organach,
- wreszcie jest pogardliwym określeniem człowieka ograniczonego, tępego, niezaradnego życiowo: gamonia głupca i niezdary.

Używając go jako wyzwiska niewiele osób zdaje sobie sprawę, że określenie to ma biblijne pochodzenie i zastosowane zostało w bardzo konkretnym kontekście.

"Pierwszy list do Koryntian" rozpoczyna się następującą frazą: "Gdybym mówił językami ludzi i aniołów, a miłości bym nie miał, byłbym jako miedź brzęcząca, albo cymbał brzmiący."

"Miedź brzęczącą" rozumieć należy jako coś niewiele wartego. Małą wartość miały wówczas miedziane monety w porównaniu do monet srebrnych i złotych.
"Cymbał brzmiący" to element instrumentu muzycznego powtarzający ciągle ten sam dźwięk i niezdolny do wydania żadnego innego.
Człowiek porównany do cymbała był w tym kontekście jednostką ograniczoną, choć zwracającą na siebie uwagę.

Nawet posiadanie nadzwyczajnych umiejętności lingwistycznych i kompetencji językowych nie jest w stanie niwelować jego ułomności spowodowanej niewłaściwym stosunkiem do innych, a wszystko co mówi, pozbawione jest większego sensu.

"Cymbałem" jako wyzwiskiem chętnie posługiwało się wielu literatów w swoich utworach i życiu codziennym. Najzręczniej użył go chyba Aleksander Fredro w "Zemście", w słynnej scenie pisania listu.
Cześnik Rapatusiewicz, zirytowany wielokrotnym zapisaniem przez Dyndalskiego natręctwa "mocium panie", nazywa służącego "cymbałem".

Genialnie do wyzwiska nawiązał Julian Tuwim odpowiadając na zaczępkę Adolfa Nowaczyńskiego. Możesz o tym przeczytać tu>>

Czym się różni samotność palca od samotności kołka w płocie

 Leonardo da Vinci, Studium ręki

"Sam jak palec" - mówimy o kimś, kto jest bardzo samotny, nie może liczyć na wsparcie rodziny czy przyjaciół, bo ich po prostu nie ma. Fraza wydaje się paradoksalna, bo przecież palców na ogół mamy po pięć na każdej kończynie i w tym kontekście trudno mówić o samotności, a jeśli już to "w tłumie". Powstanie tego związku frazeologicznego staje się jasne, jeśli sprawdzimy etymologię słowa "palec". Otóż w okresie staropolskim nazywano tak tylko kciuk, który jest oddalony od pozostałych czterech palców. Te ostatnie nazywano "parstami" lub "pirstami",  o czym współcześnie świadczą słowa "pierścień" lub "naparstek".

Samotność kołka w płocie uwieczniona frazeologicznie w związku "sam jak kołek w płocie" odwołuje się do innego spostrzeżenia. Płot zbudowany jest z wielu bardzo podobnych do siebie drągów. Wszystkie powinny zachować pozycje, w których umieścił je budowniczy. Zaden kołek nie powinien się przesunąć w kierunku innego, bo grozi to zawaleniem się ogrodzenia. Ktoś, kto jest sam jak kołek w płocie, nie próbuje nawiązać relacji z innymi. W towarzystwie nie rozmawia, nie uśmiecha się, stoi, gdzie go postawiono, sam.

Dzieła Mickiewicza w Indeksie Ksiąg Zakazanyc...

Palenie ksiąg heretyckich, obraz XV w.

W 1848 roku Święte Oficjum Kościoła Rzymskokatolickiego wpisało dzieła Adama Mickiewicza do Indek... więcej »