Najstarsza poświadczona wypowiedź po polsku

Bitwa pod Legnicą

Najstarszy zachowany zabytek, w którym znajduje się zdanie napisane po polsku to "Księga henrykowska". Najstarsza znana polska wypowiedź jest jednak nieco starsza, a znamy ją dzięki Janowi Długoszowi, który w pisanych po łacinie "Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae" ("Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego") zapisał zdanie po polsku opierając się na zaginionej dzisiaj "Kronice" Wincentego z Kielczy.

„Biegajcie, biegajcie” (uciekajcie, bieżajcie) - krzyczał przed bitwą pod Legnicą w 1241 r. ruski najemnik walczący w tatarskiej ordzie. W ten sposób chciał wzbudzić popłoch w polskich szeregach, co zresztą mu się udało. 

Jan Długosz podaje, że drugie najstarsze poświadczone w dokumentach zdanie wygłosił Polak z rodu Piastów śląskich, książę Henryk Pobożny. Na wieść o ucieczce oddziału Opolan z księciem Mieczysławem na czele, Henryk zawołał: „Gorze się nam stało!” (czyli: spotkało nas wielkie nieszczęście).

Cóż, trudno się dziwić, że te pochodząca z "Księgi henrykowskiej" urocza i szarmancka  wypowiedź rycerza Bogwała, "Day, ut ia pobrusa, a ti poziwai" cieszy się znacznie większą popularnością wśród Polaków.