Najgłupsza kochanka oświecenia

Boilly, Toaleta damy

Biskup smoleński Adam Naruszewicz był wybitnym przedstawicielem polskiego oświecenia. Nadworny historyk, dramatopisarz, poeta nie zaniedbywał żadnej okazji, by nieść potrzebującym kaganiec oświaty. 

Biografowie literata wspominają, że wzorem innych ojców wieku rozumu, ksiądz biskup miał kochankę. Magdalena z Eysymontów, primo voto Kazimierzowa Jezierska szambelanowa, secundo voto Antoniowa Rybińska, kasztelanowa owrucka, nie grzeszyła ponoć ani szczególną schludnością, ani ciekawością świata. Mimo że sam Naruszewicz do najporządniejszych nie należał, z okazji imienin podarował swej wybrance srebrną umywalkę do higieny miejsc intymnych. Podobno wielkie było jego zdziwienie, kiedy podczas imieninowego obiadu, służba podała z wielką pompą danie główne na wspomnianej misie.

Zebrani goście gafę skwitowali homeryckim śmiechem, żałując, że Naruszewicz nie pouczył damy, jak korzystać z charakterystycznego przedmiotu.